Ontvangst

09.00 uur

Opening door de dagvoorzitter

09.30 uur
door Kjell Lutz

Multidisciplinaire aanpak bij (het proces van) palliatieve sedatie

09.40 uur
door dr. Sander de Hosson Longarts, gespecialiseerd in longkanker en palliatieve zorg

Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase met als doel het lijden van de patiënt te verlichten. Bij ondraaglijk lijden door één of meer ernstige symptomen die onbehandelbaar (refractair) zijn, kan palliatieve sedatie ingezet worden. Sander de Hosson trapt de masterclass af met de nieuwe richtlijn over palliatieve sedatie.

Een lezing over:

• Meer aandacht voor het vroegtijdig en proactief bespreken van palliatieve sedatie als onderdeel van palliatieve zorg.
• Door tijdig het gesprek over mogelijkheden van behandelingen en wensen rondom het sterven te voeren, kunnen patiënten hun persoonlijke keuzes op tijd maken en kenbaar maken.
• Meer informatie over en concrete handvatten voor voorlichting aan patiënten en naasten.

Korte break

10.40 uur

Beslissingen in alle fasen van ongeneeslijke ziekte

11.00 uur
door dr. Eric Geijteman, internist-oncoloog en klinisch farmacoloog Erasmus MC

Dokters kunnen zich juist ook in de laatste levensfase buitengewoon verdienstelijk maken. Iedereen kent het ongenuanceerde verhaal: dokters zijn opgeleid en gemotiveerd om mensen beter te maken. Maar betekent dat dan automatisch ook dat zulke professionals hun focus verliezen bij patiënten met een infauste prognose? Eric Geijteman geeft  praktische handvatten aan artsen om de optimale omstandigheden te creëren voor patiënten in tijdnood.

• Wat is 'op tijd' vertellen?
• Hoe gaat een arts om met een terminale patiënt die hoop houdt?
• Kunnen alle betrokken behandelaars alle relevante gegevens kennen?
• Is palliatieve sedatie in sommige gevallen geen sluitroute voor euthanasie?
• Waar ligt de grens tussen goed behandelen en te lang doorbehandelen?

Interculturele palliatieve zorg

11.45 uur
door Mustafa Bulut, pionier op het gebied van interculturele zorg

Hoe gaat u om met veel familieleden rondom de patiënt? Wat doet u als de patiënt pijnbestrijding weigert? Waar moet u tijdens een slechtnieuwsgesprek op letten? En hoe om te gaan met taalbarrières bij patiënten en tolkende familieleden versus een professionele tolk. Mustafa Bulut gaat in op de culturele en religieuze waarden van de patiënt binnen de behandelrelatie. Er zijn verschillende beeldvormingen rondom comfortbehandeling vanuit verschillende culturen.

• Waarom willen patiënten bij bewustzijn blijven, voordat zij overlijden?
• Hoe behandelbeperkingen bespreekbaar te maken
• De verschillende beeldvormingen rondom comfortbehandeling vanuit verschillende culturen
• Het slechtnieuwsgesprek op internationaal niveau
• Interculturele communicatiemodellen zoals hoog- en laag context communicatie van Hall & Hall
• Man-vrouw verhoudingen binnen verschillende culturen
• Omgangsvormen met de wens vanuit patiënt en/of familie om door te behandelen, terwijl dat medisch zinloos wordt geacht

Casuïstiek

11.30 uur

Lunchpauze

13.00 uur

Over leven | Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase

13.50 uur
door prof. dr. Yvonne Engels, hoogleraar Zingeving in de Gezondheidszorg aan de Radboud Universiteit/Radboudumc

Yvonne Engels is deskundig op het gebied van proactieve palliatieve zorg en op het gebied van betekenisvolle communicatie tussen zorgprofessional en patiënt.

Een lezing over:

• Anticiperen op de wensen, behoeften en toekomstscenario's van de patiënt.
• Het signaleren en verkennen van zingevingsvragen van patiënten
• Zingevingszorg is van ons allemaal. Zingeving gaat OVER LEVEN.

Wat is tijdige integratie van palliatieve zorg?

14.30 uur
door Manon Boddaert,medisch adviseur bij Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en Palliatieve zorg Nederland (PZNL), arts palliatieve geneeskunde

Er is nog te weinig aandacht voor de laatste levensfase. Als het laatste stukje zorg wordt vergeten,  gaat er veel levensgeluk verloren voor patiënten én voor naasten. Zorgprofessionals moeten zich meer bewust worden van het belang van tijdige integratie van palliatieve zorg. Hoe eerder zij hierbij stil staan, hoe beter. De tijd in de spreekkamer is beperkt, daarom kunnen behandelaars palliatieve teams inzetten, die met patiënten en hun naasten bespreken wat zij willen en nodig hebben. De meerwaarde van interventies zoals gesprekshulpen of de behandeling van pijn of vermoeidheid worden erg gewaardeerd.

Een praktische lezing over:

• Hoe werk je goed samen in het belang van patiënt en diens naasten?
• Wat is de meerwaarde van palliatieve teams?
• De uitdagingen bij het inbedden van goede palliatieve zorg

Korte break

15.15 uur

Hoe ga je om met rouw en verlies?

15.30 uur
door prof. dr. em. Manu Keirse, klinisch psycholoog en emeritus hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde van de Katholieke Universiteit Leuven

Hoe moet je nu verder? Hoe de naasten nu verder? Wat doet het verlies met jou en met de naasten? Hoe kun je bijstaan in het verdriet?

Afsluiting & Netwerkborrel

16.30 uur