Ontvangst

09.00 uur

Opening door de dagvoorzitter

09.30 uur
door Kjell Lutz

Multidisciplinaire aanpak bij (het proces van) palliatieve sedatie

09.40 uur
door Sabine Netters, internist-oncoloog, Isala Zwolle, stafdocent cursus palliatieve zorg voor artsen (AmsterdamUMC), initiatiefnemer Carend

Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase met als doel het lijden van de patiënt te verlichten. Bij ondraaglijk lijden door één of meer ernstige symptomen die onbehandelbaar (refractair) zijn, kan palliatieve sedatie ingezet worden. Sabine Netters trapt de masterclass af met de nieuwe richtlijn over palliatieve sedatie.

Een lezing over:

• Meer aandacht voor het vroegtijdig en proactief bespreken van palliatieve sedatie als onderdeel van palliatieve zorg.
• Door tijdig het gesprek over mogelijkheden van behandelingen en wensen rondom het sterven te voeren, kunnen patiënten hun persoonlijke keuzes op tijd maken en kenbaar maken.
• Meer informatie over en concrete handvatten voor voorlichting aan patiënten en naasten.

Korte break

10.45 uur

Interculturele palliatieve zorg

11.15 uur
door Mustafa Bulut, geestelijk verzorger en expert op het gebied van interculturele zorg

Hoe gaat u om met veel familieleden rondom de patiënt? Wat doet u als de patiënt pijnbestrijding weigert? Waar moet u tijdens een slechtnieuwsgesprek op letten? En hoe om te gaan met taalbarrières bij patiënten en tolkende familieleden versus een professionele tolk. Mustafa Bulut gaat in op de culturele en religieuze waarden van de patiënt binnen de behandelrelatie. Er zijn verschillende beeldvormingen rondom comfortbehandeling vanuit verschillende culturen.

• Waarom willen patiënten bij bewustzijn blijven, voordat zij overlijden?
• Hoe behandelbeperkingen bespreekbaar te maken
• De verschillende beeldvormingen rondom comfortbehandeling vanuit verschillende culturen
• Het slechtnieuwsgesprek op internationaal niveau
• Interculturele communicatiemodellen zoals hoog- en laag context communicatie van Hall & Hall
• Man-vrouw verhoudingen binnen verschillende culturen
• Omgangsvormen met de wens vanuit patiënt en/of familie om door te behandelen, terwijl dat medisch zinloos wordt geacht

Lees hier het artikel van Mustafa Bulut over Interculturaliteit in de laatste levensfase

Casuïstiek

12.15 uur

Lunchpauze

12.50 uur

Beslissingen in alle fasen van ongeneeslijke ziekte

13.50 uur
door dr. Eric Geijteman, internist-oncoloog en klinisch farmacoloog Erasmus MC

Dokters kunnen zich juist ook in de laatste levensfase buitengewoon verdienstelijk maken. Iedereen kent het ongenuanceerde verhaal: dokters zijn opgeleid en gemotiveerd om mensen beter te maken. Maar betekent dat dan automatisch ook dat zulke professionals hun focus verliezen bij patiënten met een infauste prognose? Eric Geijteman geeft praktische handvatten aan artsen om de optimale omstandigheden te creëren voor patiënten in tijdnood.

• Wat is 'op tijd' vertellen?
• Hoe gaat een arts om met een terminale patiënt die hoop houdt?
• Kunnen alle betrokken behandelaars alle relevante gegevens kennen?
• Is palliatieve sedatie in sommige gevallen geen sluitroute voor euthanasie?
• Waar ligt de grens tussen goed behandelen en te lang doorbehandelen?

Proactieve zorgplanning in de (huisartsen) praktijk: wat wordt er besproken en wat kan er beter?

14.35 uur
door Brenda Ott, huisarts en kaderarts ouderengeneeskunde

Welke medische behandelingen wil een oudere patiënt ondergaan in de laatste levensfase? Om dit te beantwoorden, is het van essentieel belang dat huisartsen en andere betrokken zorgverleners de vooruitzichten, mogelijkheden en wensen van de patiënt bespreekbaar maken.

Een presentatie over:

• Huisartsen en andere betrokken zorgverleners moeten actief het gesprek aangaan over behandelwensen van (kwetsbare) ouderen rond hun levenseinde.
• Door hun langdurige relatie met patiënten zijn huisartsen in een goede positie om proactieve zorgplanning (PZP) bespreekbaar te maken, zelfs al in een vroeg stadium.
• Wanneer en hoe voer je het gesprek? Welke onderwerpen komen aan bod? Wat komt er allemaal bij kijken om het PZP-gesprek goed vast te leggen en over te dragen? En hoe hou je de behandelwensen actueel?

Korte break

15.15 uur

De impact van de dood op jou

15.40 uur
door Olav Schuth, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts 1e lijn

De stervensfase en de dood is een intense fase waarin je te maken hebt met heftige emoties en situaties. Door het dynamische werk als zorgverlener wordt er weleens voorbijgegaan aan welke impact deze situaties kunnen hebben. Dit verdient meer aandacht en naar aanleiding van casuïstiek vanuit de praktijk staan we aan het einde van de dag hierbij stil en gaan we de dialoog aan met jou als zorgverlener.

Aan het einde van deze dag gaan we hierbij in op:

• Inzicht in de emotionele impact
• Belang van reflectie en verwerking
• Bevordering open dialoog met collega's, dit draagt bij aan emotionele veerkracht en een ondersteunende werkomgeving.

Afsluiting & netwerkborrel

16.30 uur